Cyanobacteriën op de zondagochtend

Wat heerlijk dat de zon weer veel van zich laat zien. Alle planten staan weer in bloei, er zijn jonge dieren in ARTIS en er zijn ook dagelijks geboortes in Micropia te zien. En met de stijgende temperaturen buiten, is de kans op blauwalg ook weer groter. Je hebt vast wel eens gehoord op het nieuws dat er niet gezwommen mag worden in een meer of plas vanwege blauwalg. Iemand die daar veel over weet, is Tim. Hij is laboratoriumvrijwilliger bij ARTIS-Micropia en werkt aan zijn eigen project. Door de leuke reacties die we hebben gekregen op de vorige blog van Sheba over haar onderzoek met diatomeeën, zal Tim deze keer vertellen over zijn project.

Cyanobacteriën

Mijn naam is Tim, een van de jongere koppies die je binnen het lab zult tegenkomen. Sinds februari van dit jaar ben ik elke zondagochtend in het laboratorium van Micropia te vinden. Van origine ben ik student psychobiologie, maar dit jaar ben ik bezig met de overstap te maken naar de reguliere studie biologie. Hoewel ik ontzettend geïnteresseerd ben in het cognitief functioneren van de mens, besefte ik me toch dat ik me meer wilde verdiepen in de diverse onderwerpen binnen de biologie. Mijn vrijwilligerswerk bij het Micropia-laboratorium sluit daar goed bij aan. Zo besteed ik een groot deel van mijn ochtenden op de zondag aan het bestuderen van Calothrix en Nostoc, twee cyanobacteriën. Cyanobacteriën vormen een groot deel van het fytoplankton in de oceanen. In het lab zijn we nu aan het onderzoeken hoe we ze het beste kunnen opkweken.

Nostoc_blog van de laborant_juli_1920x1080jpg.jpg — Nostoc

Meer dan 50%

Cyanobacteriën zijn hele bijzondere eencellige organismen: ze zijn in staat tot fotosynthese. Net zoals planten kunnen ze suikers maken uit water en koolstofdioxide onder invloed van licht. Meer dan 50% van alle zuurstof op aarde wordt op deze manier geproduceerd door de microscopisch kleine fytoplankton, waaronder deze bacteriën. Gek toch? Op school leren we vrijwel alleen over bomen en planten als ‘zuurstofmakers’, welke voor maar de helft verantwoordelijk zijn voor zuurstofproductie.

Algenbloei

Cyanobacteriën leven altijd in het water, waarbij in de zomer hun aantallen kunnen exploderen. Bij zo’n algenbloei kunnen sommige soorten toxische stoffen gaan afscheiden waardoor je huidirritaties kunt krijgen. Vaak wordt je dan afgeraden te zwemmen op die plekken. Zulke algenbloei komt vaak in de lente of zomer voor en wordt veroorzaakt door de combinatie van meer zonlicht, een warmere omgeving en een overmaat aan voedingsstoffen. De cyanobacteriën kunnen zich dan sneller vermenigvuldigen.

Stikstof

Maar Calothrix en Nostoc zijn nog een stukje unieker. Ze zijn in staat lange slierten te maken, waardoor ze hele mooie vormen creëren. Daarnaast kunnen ze ook stikstof uit hun omgeving opnemen. Stikstof is een belangrijke stoffen voor het leven op aarde. Maar ondanks dat een groot gedeelte van lucht uit (gasvormig) stikstof bestaat, kunnen planten en dieren dit niet opnemen. Calothrix en Nostoc kunnen dit wel en noemen we dan ook stikstof-fixerende organismen. Zij gebruiken de stikstof voor allerlei processen in hun cel. Doordat zij worden gegeten door zoöplankton en andere (micro-)dieren komt het stikstof uiteindelijk ook bij planten en dieren terecht.

Calothrix_blog van de laborant_juli_1920x1080.jpg — Calothrix