Slinkse strategie
Wetenschappers van de Universiteit van Kopenhagen wilden weten hoe de ‘zombieschimmel’ Entomophthora muscae zich verspreidt in een vliegenpopulatie. Dit doet de schimmel namelijk ontzettend snel. Ze observeerden geïnfecteerde en dode vliegen, analyseerden de geuren die de insecten verspreidden, en bestudeerden het genoom van de schimmel. Uiteindelijk ontdekten ze dat de schimmel een heel slinkse en zeer bewuste strategie toepast om zich te verspreiden: necrofilie.
Betoverend
Wanneer een vrouwelijke huisvlieg besmet raakt met de schimmel, eet de schimmel haar langzaam van binnenuit op. Vlak voordat ze na ongeveer zes dagen sterft, neemt de schimmel de controle over de vlieg. De schimmel dwingt haar om op een hoog punt te gaan zitten. Zodra de zombievlieg dood is, barst de schimmel uit het levenloze karkas van de vlieg. Zo verspreidt de schimmel niet alleen sporen, maar ook een chemisch signaal. Deze zogenaamde sesquiterpenen werken als feromonen om de mannelijke vliegen te ‘betoveren’.
Deze feromonen sporen de mannelijke vliegen aan om te paren met de lijken van geïnfecteerde vrouwtjes. Tijdens de paring raakt het mannetje bedolven met schimmelsporen. De schimmel schiet deze met een snelheid van 10 meter per seconde op de vlieg af – een van de snelste bewegingen in de natuur. Zo begint de cyclus van vooraf aan.
© Hans Hillewaert
De zombieschimmel zet mannelijke huisvliegen aan tot het paren met geïnfecteerde, dode vrouwtjes.
Aantrekkelijker met de tijd
De onderzoekers vonden tevens dat de vliegenlijken aantrekkelijker worden naarmate de uren verstrijken. In het experiment paarde 73 procent van de mannelijke vliegen met vrouwtjes die 25 tot 30 uur eerder waren gestorven aan de schimmelinfectie. Slechts 15 procent van de mannetjes paarde met vrouwelijke lijken die slechts 3 tot 8 uur dood waren. Dit komt omdat het aantal schimmelsporen met de tijd toeneemt, wat de verleidelijke geuren versterkt.
Biologische vliegenbestrijding
Naast inzicht in dit fascinerende schimmelgedrag, kan het onderzoek volgens de wetenschappers ook uitkomst bieden op het gebied van vliegenwerende middelen. Vliegen kunnen allerlei ziekteverwekkers verspreiden. Door de sesquiterpenen van deze zombieschimmel te gebruiken als biologische bestrijding, kunnen mannelijke vliegen naar een vliegenval worden gelokt. Zo voorkomen we dat zij ziekten verspreiden.
Bron
Naundrup, et al. The ISME Journal, 2022. Pathogenic fungus uses volatiles to entice male flies into fatal matings with infected female cadavers. https://www.nature.com/articles/s41396-022-01284-x