Wat zijn coronavirussen?
Coronavirussen (CoV) zijn een grote familie van virussen die ziekten kunnen veroorzaken, variërend van verkoudheid tot ernstigere ziekten. Voorbeelden zijn het Middle East Respiratory Syndrome (MERS-CoV) en het Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS-CoV). Coronavirussen zijn rond van vorm, gemiddeld 125nm in doorsnede, en hebben knuppelvormige stekels op hun membraan waardoor ze de naam ‘corona’ - Latijn voor ‘kroon’ - hebben gekregen. De Coronaviridae-familie wordt al sinds de jaren ’40 bestudeerd toen de eerste stam werd geïsoleerd in muizen.
Coronavirussen zijn in de mens voornamelijk aanwezig in de luchtwegen en het maagdarmkanaal. Deze virussen worden dan ook in verband gebracht met een reeks milde tot fatale aandoeningen van de bovenste en onderste luchtwegen en kunnen een milde rol spelen bij acute gastro-enteritis (AGE). Het nieuwe coronavirus, SARS-CoV-2 genaamd, is een stam die nog niet eerder bij mensen is geïdentificeerd. Het virus kan de ziekte COVID-19 veroorzaken.
Waar komt het vandaan?
Virussen uit deze familie zijn normaal gesproken te vinden bij dieren, zoals vee, kamelen en dromedarissen, katachtigen en vleermuizen. Het komt niet vaak voor dat dit virus overspringt naar mensen. Dit heet zoönose. SARS-CoV en MERS-CoV zijn zoönotisch ontstaan, en zijn overgesprongen van respectievelijk civetkatten en dromedarissen. In deze dieren lijken coronavirussen niet of minder ziekteverwekkend te zijn. Een onderzoek uit 2007 toonde aan dat het virus in vleermuizen een constante populatiegroei ondergaat. Maar wanneer het wordt overgedragen op een andere gastheer, begint het zich exponentieel te vermeerderen.
In de regio Wuhan, China, startte in december 2019 een uitbraak van het nieuwe coronavirus SARS-CoV-2. Net als SARS-CoV komt SARS-CoV-2 voor in verschillende soorten vleermuizen. Het is nog onduidelijk of het virus rechtstreeks van vleermuizen op mensen is overgedragen, of dat een ander zoogdier de bron is geweest. Onderzoek naar de oorsprong van het virus suggereert dat de eerste patiënten het virus hebben opgelopen op een markt in Wuhan. Een virus dat veel lijkt op het COVID-19-virus werd ontdekt op een Chinees schubdier dat als een delicatesse wordt gezien in de Chinese keuken.
Hoe werkt het?
Coronavirussen kunnen zowel bij dieren als mensen ziekteverschijnselen veroorzaken. Tot de uitbraak van de SARS-epidemie in 2003 werd gedacht dat coronavirussen slechts algemene verkoudheidsverschijnselen veroorzaakten. Coronavirussen vermenigvuldigen zich, net als andere virussen, in een gastheercel. Het virus landt op het oppervlak van de cel en injecteert zijn genetisch materiaal – in het geval van coronavirussen is dat RNA. Het virale materiaal wordt ingebouwd en zet de gastheercel aan tot de productie van nieuwe virussen. Uiteindelijk barst de cel uiteen en komen duizenden nieuwe virussen vrij. Deze celinfectie en –dood zorgen voor de ziekteverschijnselen. Tijdens deze infectie veroorzaken coronavirussen veranderingen in de gastheercel die door wetenschappers kunnen worden geïdentificeerd. Zo rolt het endoplastisch reticulum van de gastheercel in specifieke gebieden op. Hiermee beschermt het virus zich tegen het immuunsysteem van de gastheer.
SARS-CoV-2 kan de ziekte COVID-19 tot gevolg hebben. Veel voorkomende tekenen van infectie zijn ademhalingssymptomen, koorts, hoest, kortademigheid en ademhalingsmoeilijkheden. In meer ernstige gevallen kan een infectie longontsteking, ernstig acuut ademhalingssyndroom, nierfalen en zelfs de dood veroorzaken. Kijk voor meer informatie over het coronavirus op de website van het RIVM .
