Waardevolle mest
ARTIS heeft iedere dag weer een enorme hoeveelheid organisch afval, zoals olifantenmest. Materiaal dat nog vol voedingsstoffen zit. Dit ‘afval’ kunnen we nog prima hergebruiken.
Microbioloog en hoofd van Micropia Jasper Buikx vertelt in deze online editie van ‘De laborant vertelt’ over bokashi.
Fermentatietank
Aziatische olifanten poepen wel 100 kilo per dag. Dit is niet alleen omdat zij veel eten, maar ook omdat planten lastig te verteren zijn. Zoogdieren missen het enzym cellulase dat ze nodig hebben om plantaardig materiaal (met daarin de moeilijk afbreekbare cellulosemoleculen) af te breken. Zij moeten daarvoor de hulp inschakelen van hun darmmicroben. Olifanten hebben lange darmen met een zeer grote blinde darm. Die laatste werkt als een soort fermentatietank. Hier blijft het eten lang hangen, zodat de darmbacteriën zoveel mogelijk voedingsstoffen aan het eten kunnen onttrekken.
Grotendeels onverteerd
Evengoed wordt meer dan de helft van wat een olifant eet weer grotendeels onverteerd uitgepoept. Het is daarom een zeer energierijke meststof en zonde om zomaar weg te gooien. ARTIS zet deze grote hoeveelheid olifantenpoep en ander organisch afvalmateriaal dan ook om in een bodemverbeteraar voor de vele plantenborders. Net als de olifant heeft ARTIS hierbij de hulp van microben nodig.
Zuurkool van mest
Aan een mix van mest en plantenresten worden microben toegevoegd, waaronder melkzuurbacteriën, streptomyceten, gisten en schimmels. Dit zijnde zogenaamde Effectieve Micro-organismen, of E.M.. In tegenstelling tot normale compostering, wordt dit mengsel vervolgens luchtdicht verpakt. Zo kan anaerobe,‘zuurstofloze’, fermentatie plaatsvinden.
Poep-en-planten-mix
De effectieve microben verwerken samen de poep-en-planten-mix tot ‘bokashi’, een Japanse term voor gefermenteerd organisch materiaal. Hierdoor ontstaan er nuttige stofwisselingsproducten van de microben, blijft de energie in het eindproduct beter behouden, en er gaat minder van het mengsel verloren in de vorm van koolstofdioxide (CO2), ammoniak (NH3) of waterstofsulfide (H2S). Het geheel krijgt hierdoor, net als bijvoorbeeld bij zuurkool, dus een hogere voedingswaarde.
Voordelen
De microbenrijke mix als bodemverbeteraar heeft een aantal voordelen. Het heeft een ontgiftende werking, is een goede voedselbron voor het bodemleven (vooral wormen) en zorgt voor een snellere beschikbaarheid van de opneembare voedingsstoffen voor de plant. Bijvoorbeeld voor de eetbare tuin in ARTIS. Nadat de olifantenmest en plantaardige resten in ongeveer acht weken gefermenteerd zijn, wordt de bokashi toegevoegd aan de perken. Op deze manier wordt van afval waardevolle grondstoffen gemaakt en wordt de duurzame kringloop verder gesloten.
Fermentatie naast je fornuis
Niet alleen van olifantendrollen kan bokashi worden gemaakt. Dit kan in principe van alle soorten organisch materiaal. Wil je thuis ook aan de slag? Micropia verkoopt speciale bokashi-emmers. Maar het kan ook met een emmer of ton die je thuis al hebt liggen, mits deze luchtdicht kan worden afgesloten. Ook de effectieve microben-mix is te koop in de winkel.
Maak je eigen bokashi
Verzamel je groente-, fruit-, of tuinafval in een emmer, voeg hier de EM-mix aan toe en sluit de emmer goed af. De EM-mix kun je het beste toevoegen door het verdund met een plantenspuit goed te verdelen over het gft-afval. Werk in laagjes, net als een lasagne: het beste kun je om en om een laag organisch materiaal en een laagje EM-mix. De onzichtbare hulptroepen fermenteren je gft-afval tot een rijke voedingsbodem voor je eigen tuinperken of balkonplanten. Laat de emmer een aantal weken afgesloten fermenteren en tap in het geval van de bokashi emmer regelmatig het sap af. Je eigen bokashi is nu klaar voor gebruik in de tuin.
