Long-reads over virussen
Ze zijn overal te vinden, zelfs in onze eigen darmen: bacteriofagen. Deze virussen parasiteren op bacteriën en ruimen zo schadelijke bacteriën uit de weg. Hierdoor kunnen ze mogelijk worden ingezet als alternatief voor antibiotica. En dat is hard nodig. Steeds meer bacteriën worden namelijk resistent, waardoor bepaalde infecties niet meer verholpen kunnen worden.
Tijdens deze eerste online editie van ‘De laborant vertelt’ zal hood van Micropia en Microbioloog Jasper Buikx jullie alles vertellen over bacteriofagen.
Bacteriofagen, ook wel fagen genoemd, zijn kleine virussen die alleen kunnen overleven met behulp van een bacteriële gastheer. Ze zijn tussen de 25 en 200 nm groot, maar kunnen ondanks hun formaat een bacterie volledig uitschakelen. Dit doen ze door hun genetische materiaal te injecteren via hun staart in de bacterie. Dit zet de bacterie aan tot het maken van nieuwe fagen. De bacterie wordt in feite gegijzeld. Uiteindelijk worden er zoveel fagen gemaakt, dat de bacterie openbarst. Zo doodt de faag de bacterie, en komen er duizenden nieuwe fagen vrij die op hun beurt weer andere bacteriën kunnen uitschakelen.
Bacteriën reageren snel op antibiotica. Binnen enkele uren kunnen ze zich al zo aanpassen, dat het antibioticum niet meer schadelijk is en ze resistent zijn. Bij fagen ligt dit anders. Een faagsoort is soortspeciek. Dat betekent dat hij heel specifiek op een bepaalde soort bacterie parasiteert. Net als bacteriën zijn er dus ontzettend veel verschillende soorten bacteriofagen. Bacteriën kunnen dus niet resistent worden tegen hun bacteriofaag. Als bacteriën zich onder druk van de fagen aanpassen, veranderen de fagen net zo snel mee: een evolutionaire wapenwedloop dus.
Naast resistentie heeft verkeerd antibioticagebruik nóg een groot nadeel. Het is slecht voor de microben die op en in je leven. Want niet alleen de ziekteverwekkende bacteriën worden gedood, maar ook de goede bacteriën in je darmen. Hoe zit het dan met het gebruik van bacteriofagen? Omdat deze virussen zo soortspecifiek zijn, ruimen ze alleen de slechte bacteriën uit de weg en laten ze de goede soorten in leven. Bacteriofagen hebben dan ook geen negatief effect op de darmmicrobiota.
Naast alle voordelen, is er echter ook een nadeel aan de behandeling met bacteriofagen. Omdat fagen zich zo specifiek op een bacteriesoort richten, moeten artsen eerst achterhalen welke bacterie de infectie veroorzaakt. Pas daarna kan de bijpassende bacteriofaag gevonden worden. In Georgië worden er al dit soort behandelingen aangeboden. In Nederland wordt op het moment alleen nog onderzoek gedaan naar bacteriofagen, onder andere door het UMC Utrecht en een onderzoeksgroep aan de TU Delft. Het zal nog wel 10 jaar duren voordat bacteriofagen in Nederland als geneesmiddel zullen worden verstrekt.
Meer weten over bacteriofagen en de behandeling hiermee? Bekijk dan de uitzending van zorg.nu over de Dokters van Morgen. Verschillende experts, zoals Micropia-professor Remco Kort, geven toelichting en patiënten leggen uit wat de fagentherapie voor hen betekend heeft. Ook wordt er aandacht besteed aan fecestransplantatie waarbij patiënten gezonde darmmicrobiota krijgen ingebracht om allerlei darmklachten tegen te gaan.
