Mond op mond
Zoenen doe je nooit met zijn tweeën.
Leven in je mond
In je mond is het een drukte van belang. Er leven alleen al 10 miljard bacteriën, verdeeld over zo’n 700 soorten. Daarnaast vind je er allerlei schimmels, archaea en virussen. De meeste heb je hard nodig, die helpen je je mond gezond te houden. De exacte samenstelling van het leven in je mond is voor iedereen uniek, net als een vingerafdruk. Maar als je regelmatig met dezelfde persoon tongzoent, gaat de verzameling bacteriën in jullie speeksel wel meer op elkaar lijken. Al ligt dat misschien niet alleen aan het zoenen.
Grote wisseltruc
Sommige bacteriën komen in elke mond voor. Zoals de Streptococcus, Actinomyces en de Gemella. Veel andere soorten zijn minder algemeen. Bij het tongzoenen word je blootgesteld aan een gigantische hoeveelheid bacteriën en andere micro-organismen. In 10 seconden wissel je er zo’n 80 miljoen uit. Dit blijkt uit onderzoek van Micropia en TNO, uitgevoerd door prof. dr. ir. Remco Kort. Uit speeksel- en tongmonsters die zijn afgenomen bij 21 stellen, bleek bovendien dat de verzameling microben in de mond bij partners veel meer overeenkomt dan bij twee willekeurige personen. Dat komt niet alleen van het tongzoenen, maar bijvoorbeeld ook doordat je dezelfde dingen eet en dezelfde tandpasta gebruikt.
Plakkers zijn overlevers
Voor microben die in je mond terechtkomen, geldt dat ze moeten blijven plakken, of anders worden doorgeslikt. Dat laatste betekent vrijwel zeker hun dood, want microben die je maagzuur overleven, zijn zeldzaam. Verreweg het merendeel van de microben die je bij het tongzoenen binnenkrijgt, heb je na een paar uur weggeslikt. Maar sommige soorten zijn goed aangepast om zich in de mond te kunnen hechten. Daarvoor hebben ze allerlei mechanismen ontwikkeld. Sommige maken bijvoorbeeld eiwitten aan, waardoor ze zich heel goed kunnen hechten op je tanden en je tong. Andere kunnen zich weer heel goed binden aan de bacteriën die de eerst laag hebben gevormd.
Zoenen is gezond
Volgens sommigen is tongzoenen ontstaan doordat moeders met hun mond voorgekauwd voedsel aan hun baby’s gaven. Maar zeker is dat niet. En waarom tongzoenen we eigenlijk? Ook daarover zijn de meningen verdeeld. Je wordt er in elk geval seksueel opgewonden van en het verstevigt je band met je partner. Bij de functie van tongzoenen spelen bacteriën en virussen naar alle waarschijnlijkheid een belangrijke rol. Een tongzoen is een evaluatie van de mondflora van je partner, een belangrijk criterium voor je partner keuze. Wie is er niet ooit afgeknapt op een eerste kus? Maar tongzoenen is bijvoorbeeld ook goed voor je weerstand, omdat een grotere biodiversiteit in je mond onwelkome indringers beter buiten weet te houden. Volgens een andere hypothese bouw je als vrouw door te zoenen weerstand op tegen infecties die je kan oplopen tijdens de zwangerschap. Al met al dus een handig hulpmiddel en ook nog eens goed voor je gezondheid.
Even opletten
Zoenen is gezond, maar niet altijd. Naast alle microben in je mond die je nodig hebt, zijn er ook een paar waar je voor moet opletten. Je kunt door te tongzoenen bijvoorbeeld de ziekte van Pfeiffer oplopen, een virale infectie die wordt veroorzaakt door het Epstein-Barr virus, een herpesvirus. Omdat besmetting waarschijnlijk vaak via speeksel plaatsvindt, staat de ziekte van Pfeiffer ook wel bekend als de kusziekte. Ook zoenen met iemand die een koortslip heeft, is niet verstandig. Het herpes simplex virus dat verantwoordelijk is voor de koortslip, is zeer besmettelijk. Zo’n 40% van de mensen van 15 jaar en ouder draagt dit virus bij zich, al heeft slechts 20-40% van hen weleens last van uitbraken.
Dierenmanieren
In ruim 90% van de culturen die we kennen, is tongzoenen heel gewoon. Bijna iedereen doet het dus. De mens blijkt wel de enige diersoort te zijn met deze gewoonte. Verschillende andere soorten hebben wel mond-tot-mondcontact, zoals vissen, vogels en apen, maar dat blijft meestal bij wat oppervlakkig huidcontact of het uitwisselen van voedsel. Ook daarbij wisselen dieren microben met elkaar uit, net als bij andere vormen van fysiek contact. Tussen mensen en dieren vindt die overdracht ook plaats, bijvoorbeeld tijdens het knuffelen. Met je eigen huisdier heb je daardoor ook meer microben gemeen dan met andere dieren van dezelfde soort. Ook dat is goed. Maar denk wel even na voordat je je papegaai of parkiet kust: je mond zit vol bacteriën die gevaarlijk kunnen zijn voor deze vogels.
Waarom willen we dit weten?
Leuk dat de verzameling microben in je mond op die van je partner lijkt, maar wat heb je aan die kennis? Remco Kort ziet het als een stukje van een belangrijke puzzel. “We leven in symbiose met onze honderdduizend miljard microben. Zij vullen ons aan. Zonder de microben in onze darmen zouden we bijvoorbeeld geen vitamines aanmaken, ons eten niet kunnen verteren. Ze spelen een essentiële rol in ons lichaam. Het is daarom belangrijk om onderzoek te doen naar welke persoon welke micro-organismen bij zich draagt, hoe je microbioom zich vormt, waardoor het kan veranderen en hoe je het kunt beïnvloeden. Door te zoenen, bijvoorbeeld. Weten we het antwoord op die vragen en waarom sommige micro-organismen zich kunnen nestelen in je lichaam, dan hebben we de sleutel in handen om heel veel medische problemen op te lossen.”
