Het voorstel werd geschreven in het kader van de collegereeks ‘Human Microbiome in Health and Disease’. Deze collegeserie wordt jaarlijks georganiseerd door Micropia-hoogleraar Remco Kort, verbonden aan de Vrije Universiteit, voor studenten van Nederlandse universiteiten.
‘Weaning reaction’
Ons microbioom is een immens ecosysteem van microben die ons gezond houden. Dit ecosysteem bouw je met name in de eerste drie levensjaren op. Deze periode is niet alleen belangrijk voor een goed functionerend en divers microbioom, maar ook voor een effectief afweersysteem. Uit onderzoek blijkt dat tijdens het spenen (‘weaning’ in het Engels) – het proces waarbij een jong kind geleidelijk overstapt van moedermelk op vast voedsel – een grote verandering in het microbioom plaatsvindt, en het immuunsysteem zich voorbereid op de toekomst. Zo verandert de microbiële samenstelling van vooral Bifido- en Lactobacillus-bacteriën naar een diversiteit bestaande uit Clostridiales- en Bacteroidales- soorten. Deze verandering zorgt tevens voor een reactie van het immuunsysteem dat zogenaamde Treg-cellen (ROR-γt+ regulatory T) aanmaakt. Deze cellen beschermen de darmen tegen infecties en voorkomen infectieziekten later in het leven. Deze essentiële verandering in diversiteit en afweer noemen onderzoekers de ‘weaning reaction’.
Verwoestend probleem
Helaas zijn er veel manieren waarop deze ‘weaning reaction’ aangetast wordt. Zoals het geven van formulemelk in plaats van moedermelk, een keizersnede in plaats van een vaginale geboorte, en het gebruik van antibiotica tijdens dit spenen. Böttcher richt zich op dit laatste. Een groeiend probleem door de wereldwijde toename van antibioticagebruik. Antibiotica doodt vaak niet alleen de ziekteverwekker, maar heeft tevens een verwoestend effect op de goedaardige microben in de darmen, zeker op zo’n jonge leeftijd. Uit onderzoek blijkt dat antibioticagebruik bij deze jonge kinderen de ‘weaning reaction’ dan ook verstoord. Dit tast vervolgens de ontwikkeling van het afweersysteem aan, met mogelijke allergieën en auto-immuunziekten later in het leven tot gevolg. Om na een antibioticumkuur toch nog tot een juiste ‘weaning reaction’ te komen, suggereert Böttcher de kinderen een fecale transplantatie te geven. Haar hoop is dat een donatie met vooral Clostridiales- en Bacteroidales- soorten het jonge immuunsysteem toch aanzetten tot het aanmaken van de belangrijke Treg-cellen, én het microbioom te verrijken met de juiste bacteriesoorten.
Meer bekendheid en voorlichting
Ondanks dat een poeptransplantatie bij dergelijke jonge, vaak zieke kinderen wellicht ingewikkeld is, beaamden de jury, bestaande uit hoogleraar Ger Rijkers, Dr. Olaf Larsen, Micropia-hoogleraar Remco Kort en hoofd Micropia Jasper Buikx, de noodzaak voor een oplossing voor dit probleem. Bovendien zal het leiden tot meer bekendheid en juiste voorlichting over deze belangrijke maar zeer vatbare periode in het leven van jonge kinderen bij zowel artsen als ouders.
Micropia Microbiome Award
Microbiologie onderzoekt de kleinste organismen, zoals schimmels, gisten en bacteriën. Deze micro-organismen zijn het machtigste leven op aarde. De Micropia Microbiome Award is in het leven geroepen om studenten enthousiast te maken voor microbiologie. Jaarlijks geeft Micropia-hoogleraar Remco Kort de collegereeks ‘Human Microbiome in Health and Disease’ over het menselijk microbioom en hoe deze functioneert bij ziekte en gezondheid. De studenten schrijven aan het eind van de reeks een onderzoeksvoorstel met hun pas opgedane kennis over het microbioom en recent onderzoek daarnaar. Het voorstel beschrijft een innovatieve toepassing van microben, die ten goede kan komen aan onze gezondheid of die van onze planeet.