Tonnetje
Beerdiertjes zijn echt 's werelds beste overlevers: ze zijn naar de ruimte geweest, er is op ze geschoten met geweren en ze leven op de hoogste bergen en in de diepste oceanen. Hoe ze deze extreme toestanden overleven? Daar hebben beerdiertjes een trucje voor genaamd anhydrobiose. Ze laten 99% van het water uit hun lichaamscellen lopen, waardoor ze ineen zakken tot een ‘tonnetje’. Ze maken zich dan zo klein mogelijk, waardoor verdamping van de rest van het water wordt geminimaliseerd. Ook de stofwisseling komt vrijwel tot stilstand. In deze staat kunnen beerdiertjes decennia lang in leven blijven, en dus ook hele extreme omstandigheden overleven.
Eiwitversteviging en antivries
Wat gebeurt er met de uitgedroogde cellen van de beerdiertjes in deze toestand? Cellen hebben water nodig om te blijven leven. Onderzoekers van de Universiteit van Tokyo identificeerden een eiwit in de cellen van de beerdiertjes dat voorkomt dat de cel instort en sterft. Dit eiwit heet cytoplasmic-abundant heat soluble (CAHS) proteïne en komt alleen voor in beerdiertjes. Zodra de cel uitdroogt beginnen deze eiwitten gelachtige draden te vormen, die de cel verstevigen en in vorm houden. Wanneer er dan weer water in de cel komt, trekken de draden zich terug.
Naast de CAHS-eiwitten maken de beerdiertjes ook trehalose aan. Deze natuurlijke suiker bindt zich aan de moleculen die eerst aan het water gebonden waren, zodat deze stabiel blijven wanneer het water de cel verlaat. Daarnaast dient het als een natuurlijke antivries. Met deze twee – en misschien nog veel meer onontdekte – stofjes zijn beerdiertjes vrijwel onverwoestbaar.
Beerdiertje als leermeester
De mens kan nog een hoop leren van de beerdiertjes. Hoe we het beste celmaterialen of medicijnen droog op kunnen slaan, of hoe we in de toekomst om kunnen gaan met periodes van extreme droogte. De onderzoekers uit Tokyo hopen nog veel meer eiwitten van dit bijzondere microdiertje te ontdekken, waarvan sommige ook ons wellicht kunnen helpen.
Bron
Tanaka, Akihiro, et al. "Stress-dependent cell stiffening by tardigrade tolerance proteins that reversibly form a filamentous network and gel." PLoS biology 20.9 (2022) : e3001780.