Malaria van mug tot mens
Malaria is een infectieziekte die veroorzaakt wordt door Plasmodium falciparum en andere nauw verwante Plasmodium-soorten. Het zijn eencellige, eukaryotische parasieten. Deze parasieten brengen een groot deel van hun levenscyclus door in muggen van het geslacht Anopheles. Wanneer een geïnfecteerde mug een mens (of ander dier) steekt dan wordt de parasiet overgedragen. Vervolgens belandt het in de lever van het slachtoffer om zich daar verder te ontwikkelen.
Ziektebeeld
Ziekteverschijnselen zijn vaak relatief mild in de vorm van koorts, vermoeidheid of hoofdpijn. In erge gevallen kan een infectie echter leiden tot aanvallen, coma en zelfs de dood. Afrika wordt bij verre na het hardst getroffen: wereldwijd vallen bijna 90% van de doden daar. Er bestaat medicatie, maar mensen hebben vaak geen toegang tot die medicatie, vooral wanneer ze landelijk leven. Daarnaast verschilt de effectiviteit hiervan per gebied, omdat Plasmodium in sommige plekken resistentie tegen de medicatie heeft ontwikkeld.
Tweede parasiet schiet te hulp
Het onderzoek, gepubliceerd in Nature Communications, beschrijft een recent ontdekte symbiont van Anopheles muggen die Plasmodium-overdracht van mug op mens lijkt uit te schakelen. Deze symbiont behoort tot de stam Microspora, een diverse groep schimmelachtige organismen die over het algemeen als parasieten in geleedpotigen en vissen leven. In tegenstelling tot de meeste Microspora blijkt de soort die hier beschreven wordt, voorlopig genoemd Microsporidia MB, geen negatief effect te hebben om de mug waarin het leeft. Het is erfelijk, oftewel het wordt overgedragen van moeder(mug) naar haar nakomelingen, maar heeft geen invloed op hun overlevingskans of verdere vruchtbaarheid. En de klapper is: de muggenpopulaties met Microsporidia MB veroorzaken geen malaria infecties in mensen.
Schoon muggenspeeksel
Normaal gesproken ontwikkelt Plasmodium voortplantingscellen (oocysten genaamd) in de darmwand van een mug. Deze voortplantingscellen scheiden ‘zaadjes’ (sporozoïten) af die uiteindelijk bij de speekselklieren en in het speeksel van de mug terecht komen. Wanneer de mug iemand steekt komt die persoon in aanraking met het muggenspeeksel en krijgt zo Plasmodium sporozoïten binnen. Het huidige onderzoek stelde vast dat een Microsporidia MB infectie in muggen ervoor zorgt dat Plasmodium niet of nauwelijks oocysten vormt in de darmwand van muggen. Daarbij werd uitgevonden dat er geen sporozoïten in de speekselklier terechtkomen. Dit betekent dat er dus ook geen sporozoïten in het speeksel van de mug terecht komt en er geen Plasmodium infectie kan worden overdragen op de mens. Hoewel er nog veel onderzoek naar gedaan moet worden, zou opzettelijke besmetting van wilde muggen met Microsporidia MB dus een toekomstige aanpak kunnen zijn voor biologische bestrijding van malaria in de tropen.