Ook mijn collega microbiologen zien dit over het hoofd: terwijl er nu duizenden studies zijn verschenen over de samenstelling van de populatie bacteriën in poep, kennen we er slechts een handvol over bacteriën in eten. We maken ons blijkbaar veel drukker over wat eruit komt dan over wat erin gaat. In Nederland kennen we al sinds het begin van de jaren vijftig de Schijf van Vijf. Het woord bacterie komt in die schijf niet voor. Vanaf vandaag dus aandacht voor de Schijf van Zes met daarin bacterierijke, gefermenteerde voeding.
Dit zesde deel van de schijf bestaat uit oneindige variëteit van producten gemaakt door bacteriën en schimmels uit zuivel, vlees, vis groente, fruit en granen. Zo kennen we yoghurt, karnemelk, zure room, kefir, viili, kwark, miso, tempeh, natto, zuurkool, kimchi, olijven, azijn, sojasaus, vissaus, salami, komboecha en kvass. En dit is pas het topje van de ijsberg. Waarom is het eigenlijk van belang om grote hoeveelheden bacteriën binnen te krijgen? Gedurende het grootste deel evolutie van de mens zijn wij blootgesteld aan enorme hoeveelheden bacteriën. Ons immuunsysteem is ingesteld op miljarden bacteriën die dagelijks via ons drinkwater en onze voedsel ons maagdarmkanaal passeren. Maar dit is niet meer nodig in deze moderne tijden. We hebben met succes de bacteriën weten terug te dringen door waterzuivering, hittebehandeling, conserveermiddelen, gasverpakking en de koelkast. Dit alles natuurlijk met het geweldige resultaat dat bederf en ziekteverwekkers in onze voeding tot een minimum zijn beperkt. Maar de vraag is of we hier ook een prijs voor moeten betalen. Daar ziet het wel naar uit. Er stapelt zich steeds meer bewijs op voor een verband tussen de afname van microben in onze voeding en omgeving en een toename van auto-immuunziektes in Westerse landen, waaronder voedselallergieën, astma, eczeem en chronische darmontstekingen. Door een ontregelt immuunsysteem in de darmen, dat niet langer wordt blootgesteld aan bacteriën, volgt er een overreactie op onschadelijke stoffen in onze voeding en op lichaamseigen cellen.
Waarom zijn we dan gezien de jaarlijkse toename en ernst van deze aandoeningen van het immuunsysteem nog niet massaal bacteriën aan het eten? Probleem is dat er meerdere factoren een rol spelen bij deze chronische ziektes die zich - in tegenstelling tot infectieziektes - ontwikkelen op een lange termijn. Wat dat betreft werkt het in de microbiologie net zoals in de politiek: Snelle winst krijgt vaak de voorkeur boven winst die weliswaar heel groot kan zijn, maar nog onzeker is en pas te behalen op de lange termijn. Laten we hier op deze bijzondere dag dus meteen werk van maken. We lanceren de Schijf van Zes met een aanbevolen dagelijkse dosis van 10 miljard bacteriën. Op elk voedingsmiddel zou de fabrikant het aantal levende bacteriën moeten declareren, zodat dit voor U als consument dagelijks een eenvoudige optelsom wordt. U zult trouwens merken: die gefermenteerde producten zijn in hun oneindige variaties echt de moeite waard. En mocht U aan de slag willen gaan in eigen keuken, zorg voor een uitstekende hygiëne en volg de voorschriften nauwkeurig, zodat de juiste, gezonde bacteriën in uw ingrediënten worden opgekweekt. Geniet ervan!
Wetenschappelijke literatuur
Collin Hill (2018) Recommended dietary allowance for microbes – are you getting your daily dose? The Biochemist.
Chilton et al. (2015) Inclusion of fermented foods in food guides around the world. Nutrients 8:390-404.
Hsiao et al. (2017) Long-term clinical and immunological effects of probiotic and peanut oral immunotherapy after treatment cessation: 4-year follow-up of a randomised, double-blind, placebo-controlled trial. The Lancet Child & Adolescent Health. Lancet Child & Adolescent Health 1: 97-105
Lang et al. (2014) The microbes we eat: abundance and taxonomy of microbes consumed in a day's worth of meals for three diet types. Peer J. 2:e659.
Marco et al. (2017) Health benefits of fermented foods: microbiota and beyond. Curr Opin Biotechnol. 44:94-102.
Rook et al. (2017) Evolution, human-microbe interactions, and life history plasticity. Lancet. 390:521-530.