Een zeevonk (Noctiluca scintillans) lijkt een beetje op een ballon met een tentakel. Deze microbe wordt ongeveer een één à twee millimeter groot. Het is een dinoflagellaat (een alg met een flagel of tentakel) en behoort tot de micro-algen. In tegenstelling tot de meeste algen gebruikt zeevonk geen zonlicht om voedsel te maken (fotosynthese). Dit is een van de redenen waarom wetenschappers er nog niet helemaal uit zijn of zeevonk nou meer op dieren of op planten lijkt. Het heeft bepaalde kenmerken van een plant, maar moet ook andere organismen eten op in leven te blijven. Het is dus geen echte micro-alg, maar ook geen echt dier.
Noctiluca scintillans
red tide
Om te overleven eet een zeevonk voedseldeeltjes die in het zeewater drijven, zoals andere micro-algen en bacteriën. Naast het opnemen van voedsel in z’n cel, gebruikt hij ook zijn kleverige tentakel om voedsel te vangen. Noctiluca is doorzichtig waardoor het goed te zien is wat hij heeft gegeten.
Een van zijn voedselbronnen is roodalg. Binnenin de cel van de zeevonk is het rode pigment van zijn prooi goed zichtbaar. Bij zonnig weer of bij een hoge concentratie voedingsstoffen ontstaat soms een bloei van deze roodalgen. Door de toename van de hoeveelheid prooien, volgt er op deze algenbloei vaak een zeevonkbloei. De enorme hoeveelheid zeevonken kleurt het water dan roodbruin. Dit fenomeen wordt ook wel een ‘red tide’ genoemd en is nu te zien voor onze kust.
ongevaarlijk
Zeevonken zijn van zichzelf niet giftig. Maar tijdens een bloei verbruiken de enorme hoeveelheid Noctiluca snel hun voedingsstoffen waarna ze sterven. De rode bloei voor de kust bevindt zich nu in deze zogenaamde afsterf-fase. Doordat de zeevonk ‘en masse’ afsterft, komt er ammoniak vrij dat normaal gesproken in hun cel zit. Dit kan stinken en bij zwemmers voor lichte huidirritatie en misselijkheid zorgen. Maar door te douchen na het zwemmen en het binnenkrijgen van zeewater zoveel mogelijk te beperken, zijn deze nadelige gevolgen goed te voorkomen.
licht in de golven
Een zeevonk krijgt zijn naam echter niet van de rode gloed die hij veroorzaakt. De naam komt van het feit dat deze microbe licht kan geven. Dit natuurlijke licht heet bioluminescentie. Het licht is een gevolg van een reactie tussen het pigment luciferine en het enzym luciferase. Hierbij wordt zuurstof, dat giftig is voor deze micro-organismen, afgebroken. Een zeevonk gebruikt dit licht om z’n vijanden, zoals garnalen, af te schrikken.
Je kunt het licht ook in Nederland zien. Vooral op een zwoele zomeravond. Beweging, zoals golfslag, activeert de lichtreactie in de zeevonk en zorgt tijdens een late strandwandeling voor een spookachtige, blauwe gloed in de golven.
In Micropia kun je het hele jaar door deze lichtgevende microben met je eigen ogen bekijken. Plan je bezoek .