In de nacht van 7 op 8 december 2015 verscheen in het internationale wetenschappelijke tijdschrift Microbial Cell Factories een artikel over de achtergronden van de Yoba starter culture. Aan dit artikel hebben onderzoekers van acht verschillende organisaties meegewerkt waaronder de Yoba for Life Foundation, CSK food enrichment, Vrije Universiteit Amsterdam en Micropia. Het artikel beschrijft het onderzoek dat de nieuwe gevriesdroogde starter culture voor het maken van een drinkyoghurt heeft opgeleverd. Ook beschrijft het artikel de stabiliteit van de culture, waarmee het product meer dan twee jaar houdbaar is, en de toepassing om probiotische yoghurt te maken in Afrika.
overleven in extreem zure maag
De Yoba starter is ontwikkeld voor toepassing in Afrika. Bijzonder aan de starter is niet alleen de lange houdbaarheid, maar ook het feit dat deze in staat is, in tegenstelling tot de meeste andere bacteriën, te overleven in de extreem zure maag. De bacterie Lactobacilus rhamnosus GG heeft een speciaal mechanisme ontwikkeld om aan de darmwand te binden, waar hij de strijd aan gaat met ziekteverwekkers. Zo draagt dit probioticum bij aan het terugdringen van diarree, een belangrijke oorzaak van kindersterfte in Afrika.
Artist impression of Lactobacilus rhamnosus isolated from Yoba. TEM photo by Electron Microscopy Unit, Institute of Biotechnology, Helsinki.
eenvoudig en goedkoop
De starter culture bestaat uit twee bacteriën. ‘s Werelds eerste patentvrije probiotische bacterie, genaamd Lactobacillus rhamnosus yoba 2012, die niet te onderscheiden is van de bekende probiotische bacterie Lactobacillus rhamnosus GG. En een zogenaamde hulpbacterie, Streptococcus thermophilus C106, die de Lactobacillus in staat stelt zich te vermeerderen in melk. Normaal gesproken is de Lactobacillus niet in staat om zelfstandig melk om te zetten in yoghurt. Door de toevoeging van de hulpbacterie, die voor dit doel speciaal geselecteerd is door het Nederlandse bedrijf CSK food enrichment, kan de probiotische Lactobacillus goed uitgroeien.
De onderzoekers maakten de starter culture door beide bacteriën te vriesdrogen tot een poeder dat jarenlang houdbaar is. De starter culture wordt onder de naam Yoba (yoghurt bacterie) verpakt in kleine zakjes. Met 1 gram van het poeder, dat zo’n 10 miljard bacteriën bevat, kun je binnen twee dagen honderd liter drinkyoghurt produceren. De yoba starter wordt tegen kostprijs, één zakje poeder is 80 dollarcent, lokaal gedistribueerd.
Yoba starter culture zakjes.
ook ondersteuning van boer met één koe
Via de stichting Yoba for Life die is opgericht door de hoofdonderzoekers prof. Remco Kort en dr. Wilbert Sybesma, is de starter culture geïntroduceerd in Oost-Afrika, onder meer in Oeganda en Tanzania. In Oeganda is diarree nog altijd een belangrijke doodsoorzaak van kinderen. Het grootste verschil kan de yoghurt maken bij kinderen. Het poeder wordt hier tegen kostprijs verkocht aan boeren met één koe en lok. In plaats van alleen melk kunnen deze boeren voortaan ook gezonde drinkyoghurt verkopen. Naast uitleg over het gebruik van de starter culture, krijgen de boeren uitleg over hoe ze een drinkyoghurtbedrijfje kunnen oprichten.
Kort: "Omdat klinische studies hebben aangetoond dat inname van deze bacterie in voldoende mate diarree helpt voorkomen, zien we deze vinding als een uniek middel om mensen in ontwikkelingslanden in staat te stellen om zélf probiotische producten te maken, die normaal gesproken onbetaalbaar zouden zijn". Ook verschillende veldstudies toonden aan dat de bacterie de duur van diarree verkort, vooral als die wordt veroorzaakt door het rotavirus.
De introductie is een groot succes. Zo’n veertig producenten maken inmiddels 5.000 liter drinkyoghurt per week met Yoba, en er zijn al 30.000 consumenten. De lokale producenten bedenken zelf namen voor hun yoghurtdrinks, zoals Yummies.
Een weeshuis in Kampala, Oeganda, met hun zelfgeproduceerde Yoba yoghurt. Foto: Felicia Prade voor Yoba.
schakel tussen wetenschap en publiek
Naast museum is Micropia ook een platform, de verbindende schakel tussen wetenschap en publiek. Hiermee haakt Micropia in op het groeiende belang van biotechnologie en life sciences.
Dit onderzoek, uitgevoerd door Micropia-professor Remco Kort met zijn stichting Yoba for Life, is een voorbeeld van hoe Micropia de wereld van micro-organismen voor een breed publiek toegankelijk maakt. Micropia wil graag het belang van gefermenteerde voeding onder de aandacht brengen, aangezien deze gezonde traditie door de jaren heen steeds meer in onbruik is geraakt. In Micropia is live onder de microscoop te zien hoe Lactobacillus-bacteriën bewegen, eten en zich voortplanten.
Yoba for Life
De stichting Yoba for Life is een non-profit netwerkorganisatie die mensen in Afrika ondersteunt bij het verbeteren van hun gezondheid en welvaart.
Aan de ontwikkeling van de nieuwe Yoba starter culture werkten onderzoekers mee van Micropia, de Yoba for Life foundation, Vrije Universiteit Amsterdam, TNO, Universiteit van Helsinki (Finland), University of Western Ontario (Canada), Makerere University (Oeganda) en het Nederlandse bedrijf CSK food enrichment.