Op warme zomeravonden ontstaat soms een spookachtige blauwe gloed in de golven voor de kust, of in het kielzog van schepen. De beweging van het water veroorzaakt een flitsende afschrikreactie van een micro-algje genaamd zeevonk (Noctiluca scintillans).
Op warme zomeravonden ontstaat soms een spookachtige blauwe gloed in de golven voor de kust, of in het kielzog van schepen. De beweging van het water veroorzaakt een flitsende afschrikreactie van een micro-algje genaamd zeevonk (Noctiluca scintillans).
Ballon met tentakel
Zeevonk (Noctiluca scintillans) lijkt een beetje op een ballon met een tentakel. Deze microbe wordt ongeveer een één à twee millimeter groot. Het is een eencellige dinoflagellaat (een alg met een flagel of tentakel) en behoort tot de micro-algen. In tegenstelling tot de meeste algen gebruikt zeevonk geen zonlicht om voedsel te maken (fotosynthese). Dit is een van de redenen waarom wetenschappers er nog niet helemaal uit zijn of zeevonk nou meer op dieren of op planten lijkt. Het heeft bepaalde kenmerken van een plant, maar moet ook andere organismen eten op in leven te blijven. Het is dus geen echte micro-alg, maar ook geen echt dier.
Licht in de golven
Zeevonk krijgt zijn naam van het feit dat deze microbe licht kan geven. Dit natuurlijke licht heet bioluminescentie. Bioluminescentie is het produceren van licht door levende organismen. Het licht ontstaat uit een reactie waarbij het pigment luciferine wordt geoxideerd onder invloed van het enzym luciferase. Hierbij wordt zuurstof, dat giftig is voor deze micro-organismen, afgebroken en komt koud licht vrij. Zeevonk gebruikt dit licht als afleidingsmanoeuvre. Een felle flits verwart roofdieren en zet ze op het verkeerde been. Dit heeft niet alleen een verblindend effect op het roofdier, maar trekt ook grotere roofdieren aan die de oorspronkelijke bedreiging verjagen. Je kunt de lichtgevende zeevonk ook in Nederland zien. Vooral op een zwoele zomeravond. Beweging, zoals golfslag, activeert de lichtreactie en zorgt tijdens een late strandwandeling voor een spookachtige, blauwe gloed in de golven.
Zeevonk geeft licht door middel van bioluminescentie.
Red tide
Om te overleven eet zeevonk voedseldeeltjes die in het zeewater drijven, zoals andere micro-algen en bacteriën. Naast het opnemen van voedsel in z’n cel, gebruikt hij ook zijn kleverige tentakel om voedsel te vangen. Noctiluca is doorzichtig waardoor het goed te zien is wat hij heeft gegeten. Een van zijn voedselbronnen is roodalg. Binnenin de cel van de zeevonk is het rode pigment van zijn prooi goed zichtbaar. Bij zonnig weer of bij een hoge concentratie voedingsstoffen ontstaat soms een bloei van deze roodalgen. Door de toename van de hoeveelheid prooien, volgt er op deze algenbloei vaak een zeevonkbloei. De enorme hoeveelheid zeevonken kleurt het water dan roodbruin. Dit fenomeen wordt ook wel een ‘red tide’ genoemd en is soms te zien voor onze kust. In Micropia kun je het hele jaar door deze lichtgevende microben met je eigen ogen bekijken. Plan je bezoek .