Eerste verdedigingslinie

Door je hond of kat te aaien wissel je microben uit. En ook op andere manieren komen mensen continu in contact met microben uit de omgeving. Lichaamsvreemde micro-organismen die zelden gevaarlijk zijn. Ze kunnen zelfs een positief effect hebben op je lichaam. Maar we hebben niet voor niets een immuunsysteem. Tussen de scheepsladingen microben die op ons lichaam terechtkomen, zitten namelijk ook ziekteverwekkers. Je huid vormt de eerste verdedigingslinie om deze schadelijke invloeden buiten de deur te houden.

Bacterie-oorlogen

Op je huid worden voortdurend bacterie-oorlogen uitgevochten. Goedaardige huidbacteriën verhinderen (gelukkig vaak met succes) dat schadelijke bacteriën voet aan de grond kunnen krijgen. Een mooi voorbeeld van zo’n strijd speelt zich af op de huid van – vooral - pubers. Een van de partijen is de Propionibacterium acnes, een bacterie die veel voorkomt op de huid. Deze soort leeft in onze huidporiën en haarzakjes waar hij zich voedt met het talg dat de talgklieren produceren.

Zoals de naam al doet vermoeden, werd deze bacterie er lange tijd van verdacht schuldig te zijn aan het ontstaan van acne, of jeugdpuistjes. Recent onderzoek heeft echter uitgewezen dat er vooral andere bacteriesoorten in puistjes zitten. De slechterik blijkt een good guy. Onder normale omstandigheden zorgt P. acnes er namelijk juist voor dat deze bacteriën uit onze haarzakjes wegblijven. Wanneer P. acnes deze strijd verliest krijg je puistjes. Dankzij deze nieuwe inzichten wordt de ooit verguisde bacterie nu op waarde geschat.

Zweet sixteen

Net als van puistjes, heeft iedereen ook weleens last van een vieze zweetgeur. Met zeep en deodorant proberen we er alles aan te doen om deze geur te maskeren. Maar waar komt die lucht eigenlijk vandaan?

Onze hele huid is bedekt met zweetklieren. Maar onder je oksels, in de streek rond de anus en op je tepels zitten zogeheten apocriene zweetklieren. Deze produceren een olieachtig zweet. Verschillende soorten Corynebacterium- en Staphylococcus-bacteriën, soorten die veel op de huid voorkomen, doen zich hier tegoed aan. En zetten het olieachtige zweet om in stoffen die voor de karakteristieke zweetgeur zorgen. Mannen en vrouwen hebben andere soorten zweetbacteriën. Daarom ruikt mannenzweet anders dan vrouwenzweet. De apocriene zweetklieren ontwikkelen zich pas in de puberteit, onder invloed van geslachtshormonen. Na puistjes en ongecontroleerde haargroei kan zo’n vieze zweetgeur er tijdens het puberen ook nog wel bij.

Vierde en vijfde teen

Onze huidmicrobiota wordt gedomineerd door bacteriën. Maar ook virussen en schimmels hebben van onze huid hun thuis gemaakt. Je voeten alleen al bevatten ruim 150 soorten schimmels, waarvan zo’n 80 soorten op je hielen leven, 60 op je nagels en 40 tussen je tenen. Een van de bekendste is Trichophyton rubrum, de veroorzaker van zwemmerseczeem. Deze schimmel voelt zich vooral thuis tussen de vierde en vijfde teen, waar de druk, vochtigheid en temperatuur het hoogste zijn. Als je pech hebt kun je van deze schimmel ook nog kalknagels krijgen.

Handafdruk van microben

Ook de huidmicrobiota is uniek voor elke persoon, net zoals een vingerafdruk. Neem je handen, waar 30 soorten schimmels en wel 150 soorten bacteriën leven. Vergelijk die populatie met die van wie dan ook en je ziet 45% van ‘jouw’ bacteriesoorten niet of nauwelijks terug. Zelfs tussen je eigen handen komt maar 13% van de soorten overeen. Onderzoekers konden al met monsters van drie computertoetsen achterhalen van welke proefpersoon een toetsenbord was. In de toekomst zullen forensisch onderzoekers in staat zijn te achterhalen wie welke voorwerpen heeft aangeraakt, en wellicht zelfs met welke hand. Ook als de dader zijn handen gewassen heeft. Er zijn dan nog steeds bacteriën op de huid te vinden en bovendien zijn de bacteriepopulaties binnen een paar uur weer op volle sterkte.

sluiten