Ieder z’n eigen mondinhoud

De microbiota in je mond wordt, net als in de rest van je lichaam, gedomineerd door bacteriën. In je mond leven ongeveer tien miljard bacteriën verdeeld over 700 verschillende soorten. Net als de rest van het microbioom is de mondmicrobiota uniek per persoon. De samenstelling is afhankelijk van temperatuur, leeftijd, zuurgraad (pH) en je speeksel.

Een gezonde mond

Een gezonde mond heeft een hoge diversiteit aan microben. Behalve met nuttige soorten zit je mond ook vol slechte bacteriën die het glazuur aantasten, voor tandvleesontstekingen zorgen of je een stinkende adem geven. Veel microben komen je mond binnen via je adem en voedsel. Gelukkig zorgt dit zelden voor problemen. Er bestaat namelijk een balans in je mond. De gezonde mondbacteriën onderdrukken de schadelijke bacteriën en voorkomen dat ze toeslaan. Ze neutraliseren onder andere de zuren van tandplakbacteriën en voorkomen op deze manier gaatjes. Zo helpen ze ons immuunsysteem om het lichaam gezond te houden.

Gaatjes

In je mond zijn globaal twee typen habitats te vinden: de harde tanden en het zachte weefsel in de rest van de mond. Door de verschillende omstandigheden hebben deze gebieden twee sterk uiteenlopende microbiële populaties. Het harde oppervlak van de tanden verandert bijna niet, in tegenstelling tot het zachte weefsel waar speeksel, slijm en cellen geregeld vervangen worden.

Als je veel snoept, vult je mond zich met grote hoeveelheden suiker. Dat zijn echte bacteriemagneten. Het aantal (slechte) mondbacteriën neemt toe en begint de suikers af te breken. Geen eenvoudige klus. De bacteriën zijn dan ook gedwongen samen te werken. Op je tanden kruipen ze dicht tegen elkaar aan en vormen ze een dun laagje, een biofilm. Dit heet tandplak.

Een van de beruchtste tandplakbacteriën is Streptococcus mutans. De zuren die deze bacteriën maken bij het afbreken van de suikers, lossen het glazuur op en veroorzaken gaatjes.

Buren van bacteriën

Naast bacteriën leven er nog veel meer microben in je mond, zoals verschillende soorten amoebes die zich tussen je tanden tegoed doen aan bacteriën. Of methaanproducerende archaea genaamd de methanogenen. Deze worden veel gevonden in ontstoken gebieden. Alleen is het maar de vraag of ze deze ontstekingen veroorzaken, of dat ze zich graag vestigen in ontstoken weefsel.

Een van de bekendste (mond)schimmels is Candida albicans, een opportunistische ziekteverwekker. In een gezonde mond zorgt deze schimmel niet voor problemen. Maar als hij de overhand krijgt, ontstaat er een schimmelinfectie die bekendstaat als spruw (ook wel candidiasis). Dit kan bijvoorbeeld gebeuren bij het slikken van antibiotica. Deze medicijnen doden de (mond)bacteriën en geven zo Candida een kans.

De grootste bevolkingsgroep in de mond bestaat overigens niet uit bacteriën, maar uit virussen. Deze bacterievirussen, of bacteriofagen, vind je er tien keer zo veel als bacteriën. Volgens sommige onderzoekers helpen zij door bacteriën te doden het immuunsysteem om de balans in de mond te bewaren.